Giám sát vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp của cơ quan đại diện chủ sở hữu

Bởi Cao Bích Tuyền - 30/11/2020
view 256
comment-forum-solid 0

Cơ quan đại diện chủ sở hữu thực hiện giám sát, kiểm tra, thanh tra các hoạt động đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp với các thẩm quyền: Cảnh báo, xử lý kịp thời vấn đề phát hiện trong quá trình giám sát; Yêu cầu doanh nghiệp thực hiện đầy đủ, kịp thời kiến nghị, cảnh báo của cơ quan giám sát, thanh tra, kiểm toán.

Giám sát vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp của cơ quan đại diện chủ sở hữu Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198

Cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp ở Việt Nam

Theo Luật Doanh nghiệp 2014, toàn bộ doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đã phải tiến hành chuyển đổi thành công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần. Các quy định của pháp luật Việt Nam về đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với vốn, tài sản trong các tổ chức kinh tế nói chung và doanh nghiệp nói riêng ngày càng có những cải cách tiến bộ.

Luật quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất - kinh doanh tại doanh nghiệp 2014 quy định: “Cơ quan đại diện CSH là cơ quan, tổ chức được Chính phủ giao thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với doanh nghiệp do mình quyết định thành lập hoặc được giao quản lý và thực hiện quyền, trách nhiệm đối với phần vốn nhà nước đầu tư tại công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên” Cơ quan đại diện chủ sở hữu thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với doanh nghiệp do mình quyết định thành lập hoặc được giao quản lý và thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với phần vốn nhà nước đầu tư tại công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên theo quy định.

Theo Nghị định số 10/2019/NĐ-CP quy định về thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện CSH nhà nước, ở Việt Nam hiện nay có 3 loại hình cơ quan đại diện chủ sở hữu bao gồm: Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (CMSC); Bộ, UBND cấp tỉnh và Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC).

Thẩm quyền giám sát vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp của cơ quan đại diện chủ sở hữu

Thẩm quyền giám sát của cơ quan đại diện chủ sở hữu được quy định tại Điều 57 Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất - kinh doanh tại doanh nghiệp năm 2014. Theo đó, cơ quan đại diện chủ sở hữu thực hiện giám sát, kiểm tra, thanh tra các hoạt động đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp với các thẩm quyền: Cảnh báo, xử lý kịp thời vấn đề phát hiện trong quá trình giám sát; Yêu cầu doanh nghiệp thực hiện đầy đủ, kịp thời kiến nghị, cảnh báo của cơ quan giám sát, thanh tra, kiểm toán.

Cơ quan đại diện chủ sở hữu có thể xử lý hoặc kiến nghị xử lý theo thẩm quyền đối với người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước có hành vi vi phạm về đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Bên cạnh việc giám sát sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo cơ chế thống nhất áp dụng cho cơ quan đại diện chủ sở hữu thì sự không giống nhau về địa vị pháp lý dẫn đến cách thức và đối tượng giám sát của các cơ quan đại diện chủ sở hữu cũng có những đặc thù nhất định.

Thẩm quyền giám sát của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, UBND cấp tỉnh

Bộ, UBND cấp tỉnh là cơ quan đại diện chủ sở hữu đối với hai nhóm đối tượng: i) Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và phần vốn nhà nước đầu tư tại các doanh nghiệp do Bộ, UBND cấp tỉnh quyết định thành lập hoặc được giao quản lý và không thuộc đối tượng chuyển giao về CMSC và SCIC theo quy định của pháp luật; ii) Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và phần vốn nhà nước đầu tư tại các doanh nghiệp thuộc đối tượng chuyển giao về CMSC và SCIC trong thời gian chưa chuyển giao.

Trong mối quan hệ với doanh nghiệp thì Bộ, cơ quan ngang Bộ; UBND cấp tỉnh vừa là cơ quan đại diện CSH nhà nước đồng thời cũng là các cơ quan quản lý ngành, lĩnh vực có liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp.

Ở góc độ chủ sở hữu, các Bộ, UBND cấp tỉnh có quyền quyết định đầu tư vốn; phê duyệt phương án huy động vốn, dự án đầu tư; quyết định chủ trương góp vốn, tăng, giảm, chuyển nhượng vốn. Đại diện chủ sở hữu cũng có quyền giám sát, kiểm tra, thanh tra việc quản lý, sử dụng, bảo toàn và phát triển vốn, thực hiện chiến lược, kế hoạch đầu tư phát triển, đánh giá kết quả hoạt động, hiệu quả hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp do mình quyết định thành lập hoặc được giao quản lý.

Ở góc độ quản lý nhà nước, Bộ, UBND cấp tỉnh có thẩm quyền thanh tra, kiểm tra hoạt động của các doanh nghiệp nói chung. Đồng thời các Bộ, ngành, có trách nhiệm phối hợp với cơ quan đại diện CSH tham gia vào quá trình quản lý, giám sát các hoạt động khác nhau của doanh nghiệp.

Thẩm quyền giám sát của SCIC

SCIC là doanh nghiệp do Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập, được giao quyền quản lý, giám sát, sử dụng có hiệu quả phần vốn nhà nước ở các doanh nghiệp.

SCIC được thành lập dựa trên mô hình doanh nghiệp quản lý vốn nhà nước đã được áp dụng ở một số quốc gia trên thế giới. Doanh nghiệp đầu tư vốn nhà nước này được hoạt động như một doanh nghiệp thông thường với mục tiêu đảm bảo tính hiệu quả, lợi nhuận trong đầu tư nguồn vốn nhà nước. Đồng thời, hỗ trợ quản trị, kinh doanh của các doanh nghiệp khác để đảm bảo sự ổn định của nền kinh tế. Đây là mô hình quản lý vốn nhà nước có tính kinh doanh thuần túy nhất, có sự độc lập tương đối với các mục tiêu chính trị và hoạt động của Chính phủ.

Song song với việc tiếp nhận và thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước, SCIC cũng thiết lập cơ chế thực hiện quản lý và giám sát vốn tại các doanh nghiệp do SCIC là đại diện chủ sở hữu. Cơ chế được SCIC sử dụng hiện nay là trực tiếp quản lý hoặc thông qua hệ thống người đại diện. Trong trường hợp SCIC quản lý và giám sát vốn thông qua người đại diện, có 2 hình thức lựa chọn là cử người đại diện hoặc ủy quyền người đại diện. Như vậy, việc SCIC giám sát hoạt động sử dụng vốn đối với doanh nghiệp mà mình tiếp nhận thông qua việc thực hiện quyền hạn và nghĩa vụ của người đại diện tại doanh nghiệp đó, nếu người đại diện đó không trung thực, mẫn cán trong công việc SCIC sẽ gặp khó khăn trong quản lý và giám sát vốn tại doanh nghiệp.

Vai trò giám sát vốn nhà nước của SCIC được thể hiện ở quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp này trong việc quyết định đầu tư, thay đổi, chuyển nhượng vốn điều lệ; quyết định các dự án đầu tư; quy định chế độ tài chính, phân phối lợi nhuận; giám sát, kiểm tra việc chấp hành pháp luật; đánh giá việc thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ được giao, hiệu quả sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp.

Thẩm quyền giám sát của CMSC

Việc thành lập CMSC, một cơ quan trực thuộc Chính phủ, không có chức năng quản lý nhà nước, thực hiện chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp có ý nghĩa khắc phục các tồn tại, hạn chế của SCIC. Về vị trí pháp lý, CMSC là cơ quan thuộc Chính phủ, được thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện CSH nhà nước đối với doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và phần vốn nhà nước đầu tư tại công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên.

Như vậy, so với SCIC, CMSC có vị trí pháp lý, chính trị cao hơn bởi là một cơ quan trực thuộc Chính phủ, ngoài sử dụng công cụ quản lý của chủ sở hữu, cổ đông, CMSC có thể sử dụng các biện pháp hành chính để điều chỉnh hoạt động của các tập đoàn kinh tế được giao quản lý nhằm đảm bảo tính định hướng, dẫn dắt nền kinh tế. Bên cạnh đó, CMSC chỉ thực hiện vai trò là đại diện chủ sở hữu vốn, không có chức năng điều tiết thị trường và tách khỏi các bộ quản lý ngành nên không có sự can thiệp và lợi ích của các Bộ chuyên ngành, do đó đảm bảo không phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp nhà nước với các doanh nghiệp khác trong nền kinh tế.

Hoạt động quản lý, giám sát vốn nhà nước của CMSC được thực hiện theo thẩm quyền của đại diện CSH vốn nhà nước. Đối với các doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn, CMSC có quyền quyết định các vấn đề liên quan đến vốn điều lệ của doanh nghiệp; phê duyệt để Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch công ty quyết định phương án huy động vốn, dự án đầu tư, xây dựng, mua, bán tài sản cố định, dự án đầu tư ra ngoài doanh nghiệp, dự án đầu tư ra nước ngoài; quyết định việc chuyển nhượng vốn đầu tư của doanh nghiệp tại công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên trong trường hợp giá trị chuyển nhượng thấp hơn giá trị ghi trên sổ sách kế toán của doanh nghiệp sau khi đã bù trừ dự phòng tổn thất vốn đầu tư. Đồng thời, CMSC cũng giám sát, kiểm tra, thanh tra việc quản lý, sử dụng, bảo toàn và phát triển vốn, thực hiện chiến lược, kế hoạch đầu tư phát triển của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật.

Đối với phần vốn nhà nước trong các doanh nghiệp khác, CMSC thực hiện hoạt động quản lý, giám sát trực tiếp qua quyền quyết định việc đầu tư tăng, giảm vốn đầu tư; giám sát việc thu hồi vốn đầu tư. Đồng thời, giám sát gián tiếp thông qua hoạt động của người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. CMSC có quyền yêu cầu người đại diện phần vốn nhà nước thực hiện những nhiệm vụ về quản lý, sử dụng vốn nhà nước; có ý kiến kịp thời bằng văn bản đối với những vấn đề thuộc trách nhiệm của người đại diện phải báo cáo, xin ý kiến; thực hiện kiểm tra, giám sát, đánh giá hoạt động của người đại diện phần vốn nhà nước.

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

  1. Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
  2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
  3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.net.vn.
Cao Bích Tuyền

Cao Bích Tuyền

https://luatcongty.vn Cao Bích Tuyền là sinh viên trường Đại học Tôn Đức Thắng. Hiện tại Bích Tuyền đang là content editor của website luatcongty.vn

TVQuản trị viênQuản trị viên

Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm

Trả lời.
Thông tin người gửi
Bình luận
Nhấn vào đây để đánh giá
024 66 527 527
0.64285 sec| 1009.609 kb