Hợp đồng thành lập doanh nghiệp: những vấn đề pháp lý

Doanh nghiệp chỉ thực sự trở thành một chủ thể được bảo hộ và điều chỉnh bởi pháp luật khi nó được hợp pháp hóa bằng các thủ tục đăng ký doanh nghiệp, và hình thức cụ thể là Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.

Tuy nhiên, để tận dụng thời gian và cơ hội kinh doanh cũng như các bước chuẩn bị cần thiết để đưa doanh nghiệp vận hành khi được công nhận hợp pháp bởi giấy chứng nhận, người thành lập cần phải tiến hành các công tác như thuê mặt bằng, trụ sở, mua máy móc, trang thiết bị và rất nhiều hợp đồng khác. Hiểu đơn giản là khi công ty chưa “chính thức” được thành lập, những sáng lập viên cần thực hiện các giao dịch để xúc tiến quá trình thành lập công ty.

Đặc điểm của hợp đồng trước đăng ký doanh nghiệp

Theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp Việt Nam thì đối với các hợp đồng trước đăng ký kinh doanh sẽ do người thành lập doanh nghiệp xác lập. Do vậy thì đối với từng loại hình công ty mà chủ thể xác lập là tương ứng xác định như thành viên, cổ đông  sáng lập hoặc người đại diện của công ty.

Có thể thấy, yêu cầu này là cần thiết vì chỉ có những chủ thể thành lập mới là người có quyền và nghĩa vụ sát sườn nhất với doanh nghiệp đang hoặc sẽ được thành lập. Trong hợp đồng tiền công ty, người thành lập doanh nghiệp giao dịch nhân danh chính mình bởi chưa có một doanh nghiệp có tư cách pháp lý độc lập trước pháp luật.

Mục đích và thời điểm

Một đặc trưng quan trọng quyết định một hợp đồng có phải là hợp đồng trước đăng ký doanh nghiệp hay không là mục đích của hợp đồng.

Điều 19 Luật Doanh nghiệp 2014 quy định: “Người thành lập doanh nghiệp được ký các loại hợp đồng phục vụ cho việc thành lập và hoạt động của doanh nghiệp trước và trong quá trình đăng ký doanh nghiệp.”

Hơn nữa, như tên gọi của nó, hợp đồng trước đăng ký doanh nghiệp có đặc điểm khác biệt về giai đoạn: “trước và trong quá trình đăng ký doanh nghiệp.” Tại thời điểm này, doanh nghiệp chưa có tư cách trước pháp luật, vì vậy chưa thể ký kết hợp đồng nhân danh công ty, trong khi đó nhu cầu kinh doanh, chuẩn bị nhà xưởng máy móc thiết bị hay nhà xưởng, nguồn hàng giá hợp lý trong kinh doanh thôi thúc người thành lập phải giao kết các hợp đồng vì lợi ích và phục vụ cho công ty. Nếu người thành lập nhân danh mình giao dịch vì lợi ích cá nhân trước và trong quá trình đăng ký doanh nghiệp hoặc giao dịch sau khi có giấy phép đăng ký kinh doanh thì đều không coi là giao dịch trước đăng ký doanh nghiệp. Và theo đó, quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm của bên ký kết cũng thay đổi.

Trách nhiệm pháp lý

Khi doanh nghiệp được thành lập: Doanh nghiệp phải tiếp tục thực hiện quyền và nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng đã ký kết, trừ khi các bên có thỏa thuận khác.

Quy định này là hoàn toàn hợp lý vì suy cho cùng, mục đích của hợp đồng là phục vụ lợi ích cho doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp đã được công nhận trước pháp luật, doanh nghiệp sẽ phải tiếp tục thực hiện quyền và nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng nhân danh chính mình, có thể ủy quyền cho người thành lập hoặc theo chế định đại diện theo pháp luật. Nhưng khi đó, chủ thể chịu trách nhiệm chính là doanh nghiệp trừ khi các bên có thỏa thuận khác. Pháp luật đảm bảo hài hòa quyền lợi của các bên ký kết hợp đồng tiền công ty và tôn trọng sự tự do ý chí, thỏa thuận.

Khi doanh nghiệp không được đăng ký kinh doanh: Người ký kết hợp đồng phải chịu trách nhiệm hoặc người thành lập doanh nghiệp liên đới chịu trách nhiệm thực hiện hợp đồng đó. Quy định này nhằm đảm bảo quyền lợi của bên còn lại trong giao kết hợp đồng trước khi đăng ký doanh nghiệp. Tức là quyền và nghĩa vụ của họ vẫn được đảm bảo dù công ty có được thành lập không. Và trong trường hợp doanh nghiệp không được đăng ký kinh doanh thì gặp rủi ro là người ký kết hợp đồng nhân danh mình hoặc những người thành lập liên đới chịu trách nhiệm.

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

1. Bài viết trong lĩnh vực pháp luật doanh nghiệp được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.net.vn.