Quyền sáng chế và đối tượng không được bảo hộ sáng chế

Sáng chế là đối tượng quyền sở hữu công nghiệp và được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện nhất định theo quy định pháp luật. Có nghĩa là không phải mọi sáng chế đều được cấp văn bằng bảo hộ, Luật Sở hữu trí tuệ có quy định về đối tượng không được bảo hộ sáng chế. Bài viết này sẽ làm rõ vấn đề dựa trên cơ sở pháp luật

Quyền sáng chế và điều kiện để đăng ký sáng chế

Sáng chế là gì?

Sáng chế (Invention) theo tài liệu do WIPO phát hành định nghĩa: “sáng chế là sản phẩm mới hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề kĩ thuật”

Quy định tại Khoản 12 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005 thì: “Sáng chế là giải pháp kỹ thuật dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề được xác định bằng việc ứng dụng các quy luật tự nhiên”. Giải pháp kỹ thuật được hiểu là cơ cấu, phương pháp hay chất mới hay sử dụng cơ cấu, phương pháp cũ theo chức năng mới.

Điều kiện để đăng ký quyền sáng chế

Điều kiện đăng ký sáng chế dưới hình thức cấp Bằng độc quyền sáng chế

Căn cứ tại Khoản 1 Điều 58 Luật Sở hữu trí tuệ thì để sáng chế được cấp dưới hình thức Bằng độc quyền sáng chế thì cần đáp ứng được các điều kiện bảo hộ sau:

(i) Có tính mới Để sáng chế được coi là có tính mới thì phải chưa được lộ công khai dưới hình thức sử dụng, mô tả hay bằng bất kỳ hình thức nào. Chưa được bộc lộ công khai ở đây có thể hiểu là nếu chỉ có 1 số người có quyền hạn được biết và có nghĩa vụ giữ bí mật về sáng chế đó.

Để biết được sáng chế của mình có bị trùng với các sáng chế đã có trước đó hay không làm mất đi tính mới thì nên tra cứu sáng chế tại cơ sở dữ liệu của Cục SHTT.

(ii) Có trình độ sáng tạo Điều kiện đăng ký sáng chế tiếp theo đó là về trình độ sáng tạo, để được coi là có trình độ sáng tạo thì sáng chế đó phải là một bước tiến sáng tạo, không thể được tạo ra một cách dễ dàng đối với người có hiểu biết trung bình về lĩnh vực kỹ thuật tương ứng.

Như vậy, sáng chế phải được tạo ra từ quá trình đầu tư sáng tạo nhất định, phải là thành quả của ý tưởng sáng tạo nổi trội, có thể nhận biết rõ ràng.

(iii) Có khả năng áp dụng công nghiệp Ngoài 2 điều kiện trên thì sáng chế còn phải có khả năng áp dụng công nghiệp thì mới đủ điều kiện bảo hộ. Để được coi là có khả năng áp dụng công nghiệp thì sáng chế đó cần phải: Có thể thực hiện được việc chế tạo, sản xuất hàng loạt các sản phẩm; Áp dụng lặp đi lặp lại quy trình là nội dung của sáng chế và thu được kết quả ổn định.

Điều kiện bảo hộ sáng chế dưới hình thức cấp Bằng độc quyền giải pháp hữu ích

Căn cứ tại Khoản 2 Điều 58 Luật Sở hữu trí tuệ quy định về điều kiện bảo đăng ký sáng chế dưới hình thức cấp Bằng độc quyền giải pháp hữu ích như sau: Có tính mới; Có khả năng áp dụng công nghiệp

Ta có thể thấy đối với giải pháp hữu ích thì có điều kiện dễ dàng và ít hơn so vớ điều kiện đăng ký bảo hộ sáng chế. Quy định về tính mới và khả năng áp dụng công nghiệp của các hình thức là giống nhau.

Tóm lại, theo quy định của pháp luật, bất kì giải pháp kĩ thuật nào đáp ứng được các điều kiện bảo hộ sáng chế trên thì sẽ được cấp Bằng độc quyền tùy theo hình thức nhu cầu.

Những đối tượng không được bảo hộ sáng chế

Xã hội phát triển kéo theo việc ngày càng có nhiều sáng chế ra đời. Ngoài phải đáp ứng các điều kiện để sáng chế được bảo hộ ra thì còn phải không thuộc các đối tượng tại Điều 59 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009 là những đối tượng không được bảo hộ quyền sáng chế gồm:

Đối tượng thứ nhất là phát minh, lý thuyết khoa học, phương pháp toán học.

Có thể nhiều người sẽ nhầm lẫn với sáng chế, tuy nhiên các đối tượng này lại không đáp ứng được điều kiện về khả năng áp dụng công nghiệp quy định tại điểm c Khoản 1 Điều 58 Luật sở hữu trí tuệ.

Đối tượng thứ hai là sơ đồ, kế hoạch, quy tắc và phương pháp để thực hiện các hoạt động trí óc, huấn luyện vật nuôi, thực hiện trò chơi, kinh doanh; chương trình máy tính.

Các đối tượng này không mang ý nghĩa của một giải pháp kỹ thuật có thể ứng dụng vào công nghiệp trong thực tiễn, vì vậy đây là đối tượng không được bảo hộ sáng chế.

Đối tượng thứ ba là cách thức thể hiện thông tin

Bản chất đối tượng này không phải là một giải pháp ký thuật có khả năng áp dụng cao trong công nghiệp mà chỉ là sự thể hiện thông tin.

Đối tượng thứ tư không được bảo hộ quyền sáng chế là các giải pháp chỉ mang đặc tính thẩm mỹ

Đối tượng này cũng là giải pháp nhưng không phải giải pháp kỹ thuật mà chỉ mang tính thẩm mỹ. Mà điều này lại không đem lại hiệu quả khi áp dụng trong công nghiệp.

Đối tượng thứ năm, các giống thực vật, giống động vật, quy trình sản xuất thực vật, động vật chủ yếu mang bản chất sinh học mà không phải là quy trình vi sinh

Vì đặc điểm sinh học chung của các đối tượng này là có vòng đời không dài, trong khi thời hạn bảo hộ sáng chế theo quy định pháp luật là 20 năm. Cho nên, các đối tượng này sẽ không được bảo hộ sáng chế mà chỉ được bảo hộ theo danh nghĩa khác.

Đối tượng thứ sáu, những phương pháp phòng ngừa, chẩn đoán và chữa bệnh cho người và động vật

 Việc bảo hộ sáng chế có mục đích chủ yếu là thương mại hóa. Trong khi các đối tượng phương pháp phòng ngừa, chẩn đoán và chữa bệnh cho người và động vật lại mang mục đích nhân đạo. Như vậy, đây cũng là đối tượng không được bảo hộ sáng chế.

Xem thêm: Thủ tục đăng ký sáng chế, giải pháp hữu ích thực hiện thế nào?

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

1. Bài viết trong lĩnh vực nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.net.vn.