Ban kiểm soát trong công ty cổ phần là bộ phận quan trọng có chức năng kiểm tra, giám sát hoạt động của doanh nghiệp, thực hiện quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ của công ty. Việc thành lập Ban kiểm soát là nghĩa vụ bắt buộc trong một số trường cụ thể.
Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198Công ty cổ phần được Luật Doanh nghiệp năm 2014 điều chỉnh với nhiều quy định mới so với Luật Doanh nghiệp năm 2005 (đã hết hiệu lực). Trong đó, đáng chú ý nhất là những quy định về sự tồn tại và sức ảnh hưởng của Ban kiểm soát trong cơ cấu tổ chức, quản lý của công ty cổ phần. Luật Doanh nghiệp năm 2014 quy định rõ các trường hợp phải buộc có ban kiểm soát.
Theo đó, tại khoản 1 Điều 134 Luật Doanh nghiệp năm 2014 quy định như sau:
“1. Công ty cổ phần có quyền lựa chọn tổ chức quản lý và hoạt động theo một trong hai mô hình sau đây, trừ trường hợp pháp luật về chứng khoán có quy định khác:
Ngoài ra, về cơ cấu tổ chức và phương thức hoạt động, Luật Doanh nghiệp năm 2014 quy định, cụ thể như sau:
“1. Ban kiểm soát có từ 03 đến 05 thành viên, nhiệm kỳ của Kiểm soát viên không quá 05 năm và Kiểm soát viên có thể được bầu lại với số nhiệm kỳ không hạn chế.
Từ những quy định trên, rõ ràng chế định công ty cổ phần được điều chỉnh với nhiều quy định mới, trong đó, đáng chú ý là những quy định về vị trí và vai trò của Ban kiểm soát trong sự tồn tạii và vận hành của doanh nghiệp.
Ban kiểm soát trong công ty cổ phần là cơ quan có chức năng giám sát hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc trong việc quản lý và điều hành công ty; kiểm tra tính hợp lý, hợp pháp, tính trung thực và mức độ cẩn trọng trong quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh; thẩm định tính đầy đủ, hợp pháp và trung thực của báo cáo tình hình kinh doanh, báo cáo tài chính và các hoạt động rà soát, giám sát hoạt động kinh doanh khác của công ty.
Như vậy, bản chất của Ban kiểm soát chính là đảm bảo sự thận trọng và tính minh bạch trong hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty cổ phần.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp vì hoạt động kiểm tra, rà soát của Ban kiểm soát đã làm bộ máy của công ty thêm cồng kềnh, mất chi phí, ảnh hưởng tới sự linh hoạt trong hoạt động sản xuất kinh doanh bình thường của doanh nghiệp. Chính vì lẽ đó, Luật quy định mở, dựa trên tình hình thực tế, công ty cổ phần có thể lựa chọn việc có Ban kiểm soát hay không trong cơ cấu tổ chức, quản lý công ty của mình.
Công ty cổ phần có quyền lựa chọn tổ chức quản lý và hoạt động theo một trong hai mô hình sau đây, trừ trường hợp pháp luật về chứng khoán có quy định khác:
(i) Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc. Trường hợp công ty cổ phần có dưới 11 cổ đông và các cổ đông là tổ chức sở hữu dưới 50% tổng số cổ phần của công ty thì không bắt buộc phải có Ban kiểm soát.
(ii) Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc. Trường hợp này ít nhất 20% số thành viên Hội đồng quản trị phải là thành viên độc lập và có Ban kiểm toán nội bộ trực thuộc Hội đồng quản trị. Các thành viên độc lập thực hiện chức năng giám sát và tổ chức thực hiện kiểm soát đối với việc quản lý điều hành công ty.
Nói tóm lại, công ty cổ phần có thể không thành lập Ban kiểm soát trong trường hợp: (i) Nếu lựa chọn mô hình tổ chức công ty bao gồm đại hội đồng cổ đông, hội đồng quản trị, và giám đốc hoặc tổng giám đốc (trong trường hợp này công ty phải đảm bảo ít nhất 20% số thành viên hội đồng quản trị phải là thành viên độc lập và có ban kiểm toán nội bộ trực thuộc hội đồng quản trị để thực hiện chức năng kiểm soát hoạt động của công ty); Hoặc (ii) công ty cổ phần có dưới 11 cổ đông và các cổ đông là tổ chức sở hữu dưới 50% tổng số cổ phần của công ty.
Căn cứ các quyền và nghĩa vụ của Ban kiểm soát, kiểm soát viên theo quy định của pháp luật, việc thành lập Ban kiểm soát và bổ nhiệm kiểm soát viên mang lại những lợi ích thiết thực cho công ty, cụ thể như sau:
Một là, đảm bảo hoạt động bình thường đúng pháp luật của công ty thông qua việc kiểm tra tính hợp lý, hợp pháp, tính trung thực và mức độ cẩn trọng trong quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh, trong tổ chức công tác kế toán, thông kê và lập báo cáo tài chính của công ty.
Hai là, phát hiện kịp thời các hành vi sai phạm của những người quản lý trong công ty, góp phần phòng tránh, giảm thiểu các thiệt hại xảy ra cho công ty thông qua việc xem xét sổ kế toán và các tài liệu khác của công ty, các công việc quản lý, điều hành hoạt động của công ty bất cứ khi nào xét thấy cần thiết.
Ba là, được tư vấn các biện pháp sửa đổi, bổ sung, cải thiện cơ cấu tổ chức quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh của công ty. Đặc biệt, Ban kiểm soát góp phần quan trọng vào bảo vệ lợi ích chính đáng của các cổ đông sở hữu.
Tóm lại, pháp luật quy định cho phép tự do lựa chọn mô hình quản trị đối với công ty cổ phần vừa phù hợp với thông lệ quốc tế, vừa phù hợp với thực tế đa dạng của doanh nghiệp về quy mô, tính chất sở hữu và sự đa dạng của cách thức quản trị công ty như hiện nay ở Việt Nam.
Mặt khác, quy định mới này cũng phù hợp với thực tế hoạt động của Ban kiểm soát trong công ty cổ phần hiện nay. Mặc dù về lý thuyết, việc tồn tại Ban kiểm soát có vẻ mang đến nhiều lợi ích cho công ty, nhưng khi hoạt động, Ban kiểm soát khó có thể thực hiện được hết chức năng, nhiệm vụ của mình. Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc hoặc Giám đốc thường tìm cách và đủ điều kiện để hạn chế vai trò của Ban kiểm soát. Đó là chưa kể, có thể một phần do tâm lý “người nhà” nên rất khó để cho các thành viên Ban kiểm soát hoạt động một cách công tâm.
Do vậy, giao quyền tự quyết có thành lập Ban kiểm soát hay không là hoàn toàn hợp lý theo nguyện vọng, mong muốn và nhu cầu của công ty cổ phần.
Dịch vụ thư ký luật dành cho doanh nghiệp
Dịch vụ tư vấn pháp lý thường xuyên cho doanh nghiệp
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm