"Thu nhập chịu thuế", "thu nhập tính thuế" là hai thuật ngữ được sử dụng phổ biến, nhất là trong các doanh nghiệp khi "tính toán" số tiền thuế phải nộp cho Nhà nước. Vậy "thu nhập chịu thuế", "thu nhập tính thuế" có phải là cùng một khái niệm hay không?

Thuế thu nhập là gì?

Thuế là khoản thu nộp mang tính bắt buộc mà các tổ chức hoặc cá nhân phải nộp cho nhà nước khi có đủ những điều kiện nhất định.

Thuế thu nhập là tên gọi để chỉ những sắc thuế lấy thu nhập là đối tượng chịu thuế. Về bản chất thuế thu nhập là loại thuế trực thu, đánh vào thu nhập của các tổ chức kinh doanh và các cá nhân có thu nhập phát sinh từng lần hoặc trong một khoảng thời gian xác định từ một số nguồn nhất định.

Thu nhập chịu thuế

Đối với doanh nghiệp

Đối với doanh nghiệp thì thu nhập chịu thuế bằng doanh thu trừ các khoản chi được trừ của hoạt động sản xuất, kinh doanh cộng thu nhập khác, kể cả thu nhập nhận được ở ngoài Việt Nam (khoản 2 Điều 7 Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2008 được sửa đổi, bổ sung năm 2013).

Đối với cá nhân

Đối với cá nhân thì thu nhập chịu thuế đối với từng loại thu nhập khác nhau thì có sự khác nhau. Cụ thể là:

(1) Thu nhập chịu thuế từ kinh doanh được xác định bằng doanh thu trừ các khoản chi phí hợp lý liên quan đến việc tạo ra thu nhập chịu thuế từ kinh doanh trong kỳ tính thuế (Điều 10 Luật Thuế thu nhập cá nhân năm 2007 được sửa đổi bổ sung năm 2012).

(2) Thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công được xác định bằng tổng số thu nhập  quy định tại khoản 2 Điều 3 của Luật Thuế thu nhập cá nhân mà đối tượng nộp thuế nhận được trong kỳ tính thuế (Điều 11 Luật Thuế thu nhập cá nhân).

(3) Thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng vốn được xác định bằng giá bán trừ giá mua và các khoản chi phí hợp lý liên quan đến việc tạo ra thu nhập từ chuyển nhượng vốn (Điều 13 Luật Thuế thu nhập cá nhân).

(4) Thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng bất động sản được xác định bằng giá chuyển nhượng bất động sản theo từng lần chuyển nhượng trừ giá mua bất động sản và các chi phí liên quan (Điều 14 Luật Thuế thu nhập cá nhân).

(5) Thu nhập chịu thuế từ trúng thưởng là phần giá trị giải thưởng vượt trên 10 triệu đồng mà đối tượng nộp thuế nhận được theo từng lần trúng thưởng (Điều 15 Luật Thuế thu nhập cá nhân).

(6) Thu nhập chịu thuế từ bản quyền là phần thu nhập vượt trên 10 triệu đồng mà đối tượng nộp thuế nhận được khi chuyển giao, chuyển quyền sử dụng các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ theo từng hợp đồng (Điều 16 Luật Thuế thu nhập cá nhân).

(7) Thu nhập chịu thuế từ nhượng quyền thương mại là phần thu nhập vượt trên 10 triệu đồng mà đối tượng nộp thuế nhận được theo từng hợp đồng nhượng quyền thương mại (Điều 17 Luật Thuế thu nhập cá nhân).

(8) Thu nhập chịu thuế từ thừa kế, quà tặng là phần giá trị tài sản thừa kế, quà tặng vượt trên 10 triệu đồng mà đối tượng nộp thuế nhận được theo từng lần phát sinh (Điều 18 Luật Thuế thu nhập cá nhân).

• Các khoản thu nhập phải chịu thuế thu nhập cá nhân

Thu nhập tính thuế

Đối với doanh nghiệp

Theo khoản 1 Điều 7 Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp thì thu nhập tính thuế của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế được xác định bằng thu nhập chịu thuế trừ thu nhập được miễn thuế và các khoản lỗ được kết chuyển từ các năm trước.

Đối với cá nhân

Theo Điều 21 Luật Thuế thu nhập cá nhân thì:

(1) Thu nhập tính thuế của cá nhân đối với thu nhập từ kinh doanh, tiền lương, tiền công là tổng thu nhập chịu trừ các khoản đóng góp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với một số ngành, nghề phải tham gia bảo hiểm bắt buộc, quỹ hưu trí tự nguyện và các khoản giảm trừ.

(2) Thu nhập tính thuế đối với thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng bất động sản, trúng thưởng, tiền bản quyền, nhượng quyền thương mại, nhận thừa kế, quà tặng là thu nhập chịu thuế.

Từ các quy định trên ta có thể thấy, trong một số trường hợp thì thu nhập chịu thuế và thu nhập tính thuế là một như thu nhập tính thuế đối với cá nhân có thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng bất động sản, trúng thưởng, tiền bản quyền, nhượng quyền thương mại, nhận thừa kế, quà tặng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp khác thu nhập chịu tính thuế được xác định bằng thu nhập chịu thuế trừ các khoản thu nhập được miễn thuế, giảm thuế,...

Ví dụ minh họa

Bà C có thu nhập từ tiền lương trong tháng là 30 triệu đồng , được Công ty thưởng 10 triệu đồng và nộp các khoản bảo hiểm là: 7% bảo hiểm xã hội, 1,5% bảo hiểm y tế trên tiền lương. Bà C nuôi 2 con dưới 18 tuổi, trong tháng bà C không đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học. Thu nhập chịu thuế và thu nhập tính thuế của bà C được xác định như sau:

Thu nhập chịu thuế của Bà C là 30 triệu đồng + 10 triệu đồng = 40 triệu đồng.

Bà C được giảm trừ các khoản sau:

+ Giảm trừ gia cảnh cho bản thân: 9 triệu đồng.

+ Giảm trừ gia cảnh cho 02 người phụ thuộc (2 con):3,6 triệu đồng x 2 = 7,2 triệu đồng.

+ Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế: 40 triệu đồng x (7% + 1,5%) = 3,4 triệu đồng.

Tổng cộng các khoản được giảm trừ: 9 triệu đồng + 7,2 triệu đồng + 3,4 triệu đồng = 19,6 triệu đồng.

Thu nhập tính thuế của Bà C là: 40 triệu đồng - 19,6 triệu đồng = 20,4 triệu đồng.

• Thủ tục miễn, giảm tiền thuế sử dụng đất

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

1. Bài viết trong lĩnh vực pháp luật thuế được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198,Email: info@everest.net.vn.