Hợp đồng có điều kiện là một loại hợp đồng được quy định tại Điều 120, khoản 6 Điều 402 của BLDS 2015. Đây là loại hợp đồng đặc thù gắn với những điều kiện cụ thể, tuy nhiên BLDS hiện hành chưa có khái niệm cụ thể về loại hợp đồng này.
Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198
Hợp đồng có điều kiện đã được quy định trong BLDS 1995, 2005 và ngày nay là BLDS 2015. Hợp đồng này mặc dù được quy định trong BLDS nhưng vẫn còn nhiều bất cập, trong đó có vấn đề liên quan đến khái niệm điều kiện của hợp đồng. Cần phân biệt điều kiện có hiệu lực của hợp đồng với hợp đồng có điều kiện. Theo đó, điều kiện có hiệu lực của hợp đồng là “là tổng hợp những yêu cầu pháp lý nhằm đảm bảo cho hợp đồng được lập đúng bản chất đích thực của nó”, còn hợp đồng có điều kiện là một loại hợp đồng được quy định tại Khoản 6 Điều 402 của BLDS 2015.
Vì vậy, hợp đồng này cũng chịu chi phối bởi các quy định chung về hợp đồng như thoả mãn các điều kiện có hiệu lực của hợp đồng và các quy định khác liên quan đến quá trình giao kết, thực hiện hợp đồng theo BLDS 2015. Tuy nhiên, như đã nêu ở trên thì đây là một loại hợp đồng riêng được quy định bên cạnh một số hợp đồng chủ yếu khác dựa trên điều khoản được xem là điều kiện trong hợp đồng. Vậy hiểu như thế nào về điều kiện trong hợp đồng có điều kiện? Trong phạm vi của bài viết này, tác giả sẽ phân tích về khái niệm điều kiện trong hợp đồng có điều kiện.
Hợp đồng là sự thoả thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hay chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự. Xuất phát từ nhu cầu của cuộc sống mà có nhiều loại hợp đồng khác nhau. Từ khái niệm này, BLDS đưa ra nhiều loại hợp đồng trong đó có loại hợp đồng có điều kiện. BLDS 2015 đề cập đến loại hợp đồng này ở các điều luật cụ thể như Điều 120, khoản 6 Điều 402, Điều 462. Theo đó, hợp đồng có điều kiện là loại hợp đồng mà việc thực hiện phụ thuộc vào việc phát sinh, thay đổi hay chấm dứt một sự kiện nhất định.
Hợp đồng có điều kiện là hợp đồng mà khi giao kết, các bên còn thỏa thuận để xác định về một sự kiện để khi sự kiện đó xảy ra thì hợp đồng được thực hiện hoặc chấm dứt. Mặc dù hợp đồng có điều kiện được quy định trong Bộ luật Dân sự năm 2015 nhưng cũng chưa có định nghĩa khái quát nhất về loại hợp đồng này mà chỉ nêu chung chung khái niệm giao dịch có điều kiện, hợp đồng có điều kiện. Để đảm bảo tính hợp pháp và hạn chế tranh chấp có thể xảy ra, điều kiện của hợp đồng phải tuân thủ những quy định như: Thứ nhất, phần nội dung của hợp đồng cũng tuân theo quy định của hợp đồng dân sự nói chung như phải thoả mãn các điều kiện có hiệu lực của hợp đồng, các nội dung của hợp đồng cũng bao gồm những điều khoản nhất định. Thứ hai, hợp đồng có điều kiện là loại hợp đồng mang tính chất đặc thù được hình thành trên cơ sở những điều kiện nhất định như điều kiện phát sinh, điều kiện huỷ bỏ hợp đồng. Điều kiện này có thể hiểu là những nghĩa vụ pháp lý hay sự kiện pháp lý.
Theo Từ điển Tiếng Việt: “Điều kiện” là “thứ cần phải có để cho cái khác có thể tồn tại hay “điều cần thiết phải có để đạt một mục đích, cơ sở của một sự thoả thuận”.
BLDS chưa có khái niệm cụ thể về điều kiện trong hợp đồng có điều kiện, vậy khái niệm này có thể được hiểu như thế nào?
Vào thời La Mã cổ đại, cũng đã tồn tại những quy định về giao dịch có điều kiện (condicio)“là những tình huống được đặt ra trong hợp đồng gắn với những hậu quả pháp lý nhất định”. Theo đó, điều kiện là sự kiện có thể xảy ra và không chắc chắn phải xảy ra. Nếu hợp đồng xác định một sự kiện và khi sự kiện đó xảy ra thì hợp đồng phát sinh hiệu lực – được coi là hợp đồng có điều kiện phát sinh. Ví dụ: A thỏa thuận với B rằng A sẽ mua con ngựa với giá 50 triệu đồng của B nếu con ngựa đó thắng trong cuộc đua ngày hôm sau. Ở đây, hợp đồng mua bán ngựa đã giao kết nhưng chưa phát sinh hiệu lực. Sự kiện được xem là “điều kiện” để hợp đồng phát sinh hiệu lực là “con ngựa sẽ thắng trong cuộc đua ngày mai”, theo đó “thắng trong cuộc đua ngựa ngày mai” được xem là điều kiện phát sinh của hợp đồng mua bán ngựa. Các bên phải thực hiện hợp đồng như đã thoả thuận.
Pháp luật La Mã xem điều kiện phát sinh gắn liền với thời điểm phát sinh hiệu lực của hợp đồng. Hiệu lực phát sinh từ hợp đồng có điều kiện phụ thuộc vào tình huống (sự kiện, điều kiện) đã thoả thuận. Trong khoa học pháp lý cũng có quan điểm tương tự: “những sự kiện mà các bên tham gia giao dịch dân sự thoả thuận làm điều kiện để xác lập giao dịch hoặc huỷ bỏ giao dịch được hiểu là những hiện tượng, sự vật, sự việc phát sinh trong đời sống xã hội thì khi sự kiện đó xảy ra là điều kiện để xác lập hoặc chấm dứt giao dịch dân sự”, “ví dụ: một người có con trai là H – 18 tuổi, chuẩn bị vào đại học. Ông ký hợp đồng với cửa hàng bán xe máy mua chiếc xe hiệu Honda –Dream với điều kiện: Khi con ông thi lấy được giấy phép lái xe thì ông sẽ mua cho con mình chiếc xe đó. Như vậy, hợp đồng mua chiếc xe chỉ có hiệu lực khi cậu con trai là H được cấp giấy phép lái xe.
Theo một quan điểm khác “điều kiện” trong “hợp đồng có điều kiện” là những sự kiện được các bên thoả thuận khi xác lập hợp đồng, và có thể xảy ra hoặc không xảy ra trong thực tế sau khi hợp đồng được xác lập mà hậu quả của nó là hợp đồng phát sinh, thay đổi hoặc huỷ bỏ. Theo một quan điểm khác nữa: “Khi nói giao dịch dân sự có điều kiện theo quy định tại Điều 120 BLDS 2015 (Điều 125 BLDS 2005) là những điều kiện do các bên tham gia giao dịch đã thoả thuận, thống nhất, hai bên lựa chọn điều kiện, đặt ra điều kiện làm phát sinh giao dịch hoặc huỷ bỏ giao dịch. Điều kiện đó bao gồm những vấn đề gì, nội dung cụ thể của các điều kiện như thế nào là tuỳ thuộc vào ý chí của các bên, do các bên thống nhất đưa vào giao dịch với ý nghĩa là điều kiện phát sinh hoặc huỷ bỏ giao dịch chứ không phải điều kiện do bên ngoài áp đặt.
Trong khoa học pháp lý cũng có quan điểm về khái niệm của điều kiện như sau: “điều kiện tặng cho được hiểu là một hoặc nhiều nghĩa vụ mà bên được tặng cho phải thực hiện trước hoặc sau khi nhận tài sản tặng cho. Thông thường, điều kiện tặng cho do bên tặng cho đưa ra và được sự chấp thuận của bên được tặng cho.” Tuy nhiên, khái niệm này được xác định chỉ trong nội dung của hợp đồng tặng cho có điều kiện.
Qua phân tích các nội dung trên, điều kiện trong hợp đồng tặng cho có điều kiện cũng chính là nghĩa vụ mà một bên phải thực hiện vì lợi ích của bên kia. Vì vậy, tìm hiểu khái niệm về điều kiện phải xét đến khái niệm về “nghĩa vụ” trong quan hệ hợp đồng. Điều kiện trong hợp đồng có điều kiện chính là nghĩa vụ mà một hoặc nhiều bên cam kết thực hiện đối với bên kia. Điều này cũng đã được thể hiện trong quy định tặng cho tài sản có điều kiện tại Điều 462: “Bên tặng cho có thể yêu cầu bên được tặng cho thực hiện một hoặc nhiều nghĩa vụ trước hoặc sau khi tặng cho.”
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm