Hợp đồng trong thương mại (gọi tắt là hợp đồng thương mại) là một loại hợp đồng cụ thể có những đặc điểm riêng nhất định.
Bài viết được thực hiện bởi chuyên viên pháp lý Đinh Thị Thương – Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài (24/7): 1900 6198
Hợp đồng có bản chất là sự thỏa thuận và thống nhất ý chí nhằm xác lập, thay đổi hay chấm dứt các quyền và nghĩa vụ pháp lý giữa các chủ thể trong xã hội. Hợp đồng là căn cứ pháp lý phổ biến làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ dân sự (hiểu theo nghĩa rộng, bao hàm các quyền và nghĩa vụ hình thành trong quan hệ thương mại, đầu tư, lao động, vv.). Trong nền kinh tế thị trường nói chung và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nói riêng, các quan hệ kinh tế chủ yếu được xác lập và thực hiện thông qua hình thức pháp lý là hợp đồng - giao kết và thực hiện các hợp đồng là cách thức cơ bản để thực hiện hiệu quả các hoạt động kinh tế.
Ở Việt Nam, khoa học pháp lý và pháp luật thực định đã sử dụng nhiều khái niệm pháp lý để chỉ hợp đồng trong lĩnh vực kinh doanh như: hợp đồng kinh doanh, hợp đồng kinh tế, hợp đồng thương mại... Pháp luật hiện hành không đưa ra định nghĩa về các loại hợp đồng này mà chỉ quy định khái niệm chung về hợp đồng. Điều 385 Bộ luật Dân sự năm 2015 đã đưa ra khái niệm hợp đồng như sau: “Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên ví, việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự”. Với phạm vi áp dụng của Bộ luật Dân sự năm 2015, các quy định về hợp đồng được áp dụng cho tất cả các hợp đồng hình thành trong, các lĩnh vực dân sự, lao động, thương mại và đầu tư kinh doanh, Quyền và nghĩa vụ dân sự theo hợp đồng được hiểu bao gồm cả các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ các quan hệ dân sự, kinh doanh, thương mại...
Về lý luận, hợp đồng trong thương mại và đầu tư (gọi chung là hợp đồng thương mại) là một loại hợp đồng cụ thể có những đặc điểm riêng nhất định. Từ cách tiếp cận này, những vấn đề cơ bản về hợp đồng thương mại như: giao kết hợp đồng, nguyên tắc và các biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng, hợp đồng và hiệu và xử lý hợp đồng vô hiệu... được điều chỉnh bởi pháp luật dân sự. Song, xuất phát từ đặc điểm và yêu cầu của hoạt động thương mại, một số vấn đề về hợp đồng và hoạt động thương mại được quy định trong các văn bản pháp luật chuyên ngành, có tính chất là sự phát triển tiếp tục những quy định của dân luật truyền thống (pháp luật dân sự) về hợp đồng (như chủ thể, hình thức, quyền và nghĩa vụ của các bên, chế tài và giải quyết tranh chấp hợp đồng...).
Theo quy định hiện hành, có thể nhận diện hợp đồng thương mại theo một số tiêu chí pháp lý chủ yếu sau đây:
Về chủ thể, hợp đồng thương mại được thiết lập chủ yếu giữa các thương nhân (người kinh doanh, chủ thể kinh doanh). Theo quy định của Luật Thương mại năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2019, thương nhân bao gồm tổ chức kinh tế được thành lập hợp pháp, cá nhân hoạt động kinh doanh một cách độc lập, thường xuyên và có đăng ký kinh doanh'. Có những quan hệ hợp đồng thương mại đòi hỏi các bên đều phải là thương nhân (hợp đồng đại diện cho thương nhân, hợp đồng đại lý thương mại, hợp đồng dịch vụ quảng cáo thương mại...); bên cạnh đó có những hợp đồng thương mại chỉ đòi hỏi ít nhất một bên là thương nhân (hợp đồng ủy thác mua bán hàng hóa, hợp đồng dịch vụ bán đấu giá hàng hóa, hợp đồng môi giới thương mại, hợp đồng dịch vụ xây dựng, hợp đồng bảo hiểm...).
Về hình thức, hợp đồng thương mại được thiết lập theo cách thức mà hai bên thỏa thuận, có thể được thể hiện bằng hình thức lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể của các bên giao kết. Trong một số trường hợp, pháp luật bắt buộc các bên phải thiết lập hợp đồng bằng hình thức văn bản (như hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế, hợp đồng dịch vụ khuyến mại, quảng cáo, hội chợ, triển lãm thương mại, hợp đồng tín dụng...). Luật Thương mại năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2019 cho phép các bên hợp đồng có thể thay thế hình thức văn bản bằng các hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương văn bản (bao gồm điện báo, telex, fax, thông điệp dữ liệu và các hình thức khác theo quy định pháp luật”).
Mục đích phổ biến của các bên trong hợp đồng thương mại là lợi nhuận. Mục đích lợi nhuận là đặc trưng của các giao dịch kinh doanh do các bên của hợp đồng đều nhằm thu được lợi nhuận từ việc thực hiện hợp đồng. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, một bên của hợp đồng trong kinh doanh không có mục đích lợi nhuận. Những hợp đồng này, về nguyên tắc không đương nhiên chịu sự điều chỉnh bởi những quy định riêng của pháp luật thương mại. Theo Luật Thương mại năm 2005, sửa đổi, bổ năm 2017, 2019, đối với những hợp đồng giữa thương nhân với chủ thể không phải là thương nhân và không nhằm mục đích lợi nhuận, việc có áp dụng Luật Thương mại năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2019 để điều chỉnh quan hệ hợp đồng này hay không do bên không có mục đích lợi nhuận quyết định lựa chọn luật để áp dụng.
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm